AIDS, bağışıklık sistemi için ölümcül sonuçlar doğuran ve HIV virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalığı anlamak için bulaşma yollarını bilmek önemlidir. AIDS Kan yoluyla, cinsel temas yoluyla, anne sütü yoluyla, paylaşılan enjeksiyon malzemeleri ve kan transfüzyonu yoluyla bulaşır. En yaygın bulaşma yolu kan transfüzyonu olsa da günümüzde kan vericileri test edilerek hastalık bulaşma riski azaltılmıştır. Cinsel temas yoluyla bulaşma riski artan AIDS, korunduktan sonra bile riskli olabilir. Hastalığın önlenmesi, eğitim ve farkındalıkla mümkündür.
Kan Yolu
AIDS, vücuda kan yoluyla bulaşabilen bir hastalıktır. Kan yoluyla bulaşması en yaygın yoldur. Kan transfüzyonu, özellikle hasta kan ürünlerinin kullanılması sonucu HIV’in bulaşması sık görülen bir vakadır. Bu nedenle günümüzde kan vericileri test edilerek hastalık bulaşma riski azaltılmıştır. Ancak birçok ülkede bu yöntem henüz uygulanmamakta ve hastalar halen kan ürünleriyle HIV enfeksiyonu riski altındadırlar.
Enjeksiyon malzemelerinin paylaşımı da kan yoluyla HIV enfeksiyonuna neden olabilir. Uyuşturucu kullanımı ve enjeksiyon yoluyla yaygın bir yöntemdir. Bu nedenle bu yöntem, özellikle uyuşturucu bağımlıları arasında AIDS’in yayılması için ciddi bir risk faktörüdür.
Cinsel Yolla
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında AIDS da yer almaktadır. HIV taşıyan bir partnerle korunmasız cinsel ilişkiye girmek bulaşma riskini artırır. Kan, vücut sıvıları ve semen yoluyla bulaşabilen AIDS, bu yolla bulaşan diğer hastalıklar gibi cinsel temasla yayılır. Erkekler arasındaki eşcinsel ilişki de AIDS’ın yayılması için riskli bir faktördür, özellikle anal ilişki yoluyla. Ancak, oral seks AIDS bulaşma riskini azaltmakla birlikte tamamen güvenli değildir. Korunmasız cinsel ilişki en yaygın bulaşma şeklidir ve enfekte olmuş bir kişi ile cinsel ilişkiye girmenin önlenmesi için kondom kullanımı önemlidir.
Eşcinsel İlişki
Eşcinsel ilişki, cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılması için riskli bir faktördür. Erkekler arasında AIDS bulaşma riski, heteroseksüel ilişkilere göre daha yüksektir. Anal seks, cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılması için özellikle risklidir. Bu nedenle, korunmasız cinsel ilişki ile HIV taşıyan bir partnerle cinsel temas kurmanın enfeksiyon riskini artırdığı unutulmamalıdır. Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanımı, enfeksiyon riskini azaltabilir. Ayrıca, HIV pozitif bir partnerle birlikte yaşayan erkekler haftada en az bir kez AIDS testi yaptırmalıdır.
Anal İlişki
Anal ilişki, cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılması için yüksek risk taşır. Anal bölgedeki deri ve mukoza, genital bölgedeki deriden daha ince ve hassastır. Bu nedenle, yaralar, çatlaklar veya enfeksiyon olasılığı daha yüksektir. Anal seks sırasında kondom kullanımı, enfeksiyonun yayılmasını önlemede etkili bir yöntemdir. Ancak, kondomun yırtılması veya patlaması durumunda da bulaşma riski yüksektir. Bu nedenle, diğer korunma yöntemleri de kullanılmalıdır. Özellikle, HIV taşıyan bir partnerle anal seks yapmak, enfeksiyon riskini artırır.
Ayrıca, anal ilişki sık sık olunan bir eylem değilse, anüs kanalı dokularına zarar vererek anal fissür oluşumu riskini artırır. Anal fissür, sıcak suyla yıkanma, lokal anestezik pomadlarla tedavi edilebilir. Ancak tedavi edilmezse, daha fazla rahatsızlığa ve enfeksiyon riskine neden olabilir.
İnsan papillomavirüsü (HPV) ve hepatitis B virüsü (HBV) gibi diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların da anal seks yoluyla yayılabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, korunmasız anal seks yapmaktan kaçınmak enfeksiyon riskini azaltmada önemlidir.
Oral İlişki
Oral seks, AIDS bulaşma riskini azaltmakla birlikte tamamen güvenli değildir. HIV taşıyan partnerin semen veya vajinal sıvısı ağız veya boğaz yoluyla temas ederse enfeksiyon riski artabilir. Ayrıca, ağız yaraları veya tahriş edilmiş doku HIV bulaşma riskini daha da artırabilir. Oral seks sırasında kondom kullanmak AIDS bulaşma riskini azaltabilir. Bununla birlikte, kondom kullanmak sadece enfekte olmuş alanları kapattığından, diğer cinsel aktiviteler gibi oral seks bile %100 koruyucu değildir.
Heteroseksuel İlişki
AIDS, cinsel yolla da bulaşabilir. Bu nedenle korunmasız cinsel ilişki AIDS bulaşma riskini artırır. Ancak, heteroseksüel ilişkilerde HIV taşıyan kadınların hamilelik döneminde bebeğine enfeksiyon geçirme riski vardır. Bu nedenle hamile kadınların ve cinsel partnerlerinin, test yaptırmaları ve korunma yöntemlerine başvurmaları önemlidir.
Anne Sütü
Anne sütü, bebekler için en önemli besindir. Ancak, HIV bulaşan bir anne emzirme yoluyla bebeğine enfeksiyon geçirebilir. Bu, özellikle HIV’li annelerin yaşadığı ülkelerde daha yaygındır. Anne sütündeki HIV oranını azaltmak için antiretroviral ilaçlar kullanılabilir. Bununla birlikte, bu bebeğin tamamen korunmasını garanti etmez. HIV’li bir anneyseniz, doktorunuzla konuşarak bebeğinizi nasıl besleyeceğiniz konusunda plan yapmalısınız. Bazı ülkelerde, HIV’li anneler bebeklerine mamalar veya süt tozu kullanarak beslerler. HIV’si olan bir annenin bebeği doğumdan sonra test edilmeli ve gerekirse tedaviye başlanmalıdır.
Paylaşılan Enjeksiyon Malzemeleri
Enjeksiyon malzemeleri, AIDS’tan korunma amacıyla tek kullanımlık olmalıdır. Paylaşılan enjeksiyon malzemeleri, AIDS bulaşma riskini arttırır. Bu nedenle uyuşturucu bağımlıları arasında AIDS daha sık görülür. Paylaşılan enjeksiyon malzemelerinden kanın bulaşması sonucu HIV enfeksiyonu görülebilir. Bu nedenle, enjeksiyon malzemeleri kişisel olarak kullanılmalıdır. Ayrıca, AIDS’e karşı korunmak için uyuşturucu kullanmaktan kaçınılmalıdır. Bu uyuşturucuların kullanımı, HIV bulaşma riskini yükseltir.
Uyuşturucu kullanımı, tedavi edilebilir durumlar da dahil olmak üzere birçok sağlık sorununa neden olabilir. Uyuşturucu kullanımına karşı alınan önlemler, HIV bulaşma riskinin yanı sıra, kişinin genel sağlığına olumlu yönde etki eder.
Kan Transfüzyonu
Kan transfüzyonu, HIV virüsünün kan yoluyla insanlara bulaşması için en yaygın yollardan biridir. Ancak günümüzde kan ürünleri test edilerek, hastalığın yayılma riski önemli ölçüde azaltılmıştır. AIDS’lı insanların kanının kullanımı tamamen yasaklanmıştır. Kan bağışı sürecinde kan bağışçıları detaylı bir şekilde sorgulanır ve kanları kontrol edilir. Kan bağışı verenler belirli aralıklarla HIV virüsleri açısından test edilmekte, belirtiler ve semptomlar incelenmektedir. Böylece HIV virüsünün kan bağışçısından alıcıya geçme riski önemli ölçüde azalmaktadır.