Aşil tendonu, ayak bileğinde topuğa bağlanan güçlü bir tendonudur. Bu tendon ise ayağa kuvvet ve esneklik sağlar. Ancak, aşırı egzersiz, düşme ya da yaralanmalar sonucu aşil tendonu koptuğunda ciddi ağrılar ve diğer belirtiler gözlemlenebilir.
Aşil tendonunun koptuğunu anlamak için bazı belirtiler vardır. Tendon koptuğunda genellikle ani, yoğun bir ağrı ile birlikte yürümekte güçlük, şişlik ve morarma görülebilir. Ayrıca, tendonun koptuğu bölgede çatlama ya da patlama sesi de duyulabilir.
Eğer aşil tendonunun koptuğundan şüpheleniyorsanız, en kısa zamanda bir doktora başvurmanız gerekir. Doğru teşhis ve tedavi, ağrının azalmasına, şişlik ve morarmaların yok olmasına yardımcı olabilir.
Nedenleri
Aşil tendon, ayağın arka kısmında bulunan ve topuğa bağlanan bir yapıdır. Bu tendon, yapısındaki zayıflık nedeniyle çeşitli sebeplerden dolayı kolayca yırtılabilir ya da kırılabilir. Aşırı kullanım, ani hareketler, kas yorgunluğu, düşme veya spor aktiviteleri, Aşil tendon kopsunun nedenleri arasındadır. Yeterli ısınma ve esneme yapmadan yoğun aktivitelere başlamak, özellikle yaşlılıkta bakımı ihmal edilen bu bölgenin zayıflamasına neden olabilir. Aynı zamanda bazı ilaçlar ya da ciddi bir enfeksiyon, Aşil tendon kopsunun nadir nedenleri arasındadır.
- Aşırı kullanım
- Ani hareketler
- Kas yorgunluğu
- Düşme veya spor aktiviteleri
- Yeterli ısınma ve esneme yapmama
- Bazı ilaçlar veya ciddi bir enfeksiyon
Bu gibi nedenler Aşil tendonunun kopmasına sebep olabilir. Kendinizi düzgün bir şekilde ısıtmadan, fazla yüklenmeden ve özverili bir şekilde bakım yapmadan, bu tür ciddi bir yaralanma riskini artırabilirsiniz.
Belirtileri
Aşil tendonunun koptuğu durumlarda bazı belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler ağrı, şişlik, morarma ve yürüme zorluğu olarak sıralanabilir. Aşil tendonu yürüme, koşma, zıplama gibi aktiviteler sırasında kas gücünü aktararak ayak bileği hareketlerini sağlar. Bu nedenle, tendonun koptuğu durumlarda yukarıda bahsedilen belirtiler ortaya çıkar. Ayrıca, kişinin ayak bileği üzerine yük vermesi veya basmasında da belirgin bir ağrı ortaya çıkar. Eğer bu belirtileri yaşarsanız, en kısa sürede bir doktora başvurmanız önerilir.
Ağrı
Aşil tendonunun koptuğunda, ayakta ani ve şiddetli bir ağrı hissedilir. Bu ağrı en sık topuk bölgesinde hissedilir ve hareketle artar. Ağrı zamanla giderek artabilir ve tedavi edilmezse kronik bir hale gelebilir. Aşil tendon kopması ağrısı, bazen sadece hareket halindeyken hissedilirken, bazen de dinlenirken bile devam edebilir. Ağrı, tendonun hangi bölgesinin koptuğuna göre değişebilir. Bazı durumlarda, ağrı nedeniyle yürümekte de zorlanabilirsiniz. Bu nedenle, eğer aşil tendon kopması şüphesi varsa, bir uzmana başvurmak çok önemlidir.
Şişlik ve morarma
Aşil tendon kopsu belirtileri arasında en sık görülenlerden biri şişlik ve morarmadır. Aşil tendonunun kopması durumunda bölgede ciddi bir kanama meydana gelir ve bu da şişliğe sebep olur. İlk aşamalarda hafif şişlikler normal olabilir ancak daha şiddetli durumlarda, şişlik çok daha belirgin hale gelir ve ağrıya sebep olur. Morarma da aynı şekilde, kanamanın bir sonucudur. Bölgede bulunan hücreler yavaş yavaş hasar gördükçe, bu belirtiler daha da kötüleşebilir. Bu nedenle, aşil tendonunda hissedilen herhangi bir rahatsızlık, hemen bir uzman doktora başvurulması gereken bir durumdur.
Yürüme zorluğu
Aşil tendonunun koptuğunda, yürümede zorluklar yaşanabilir. Bu durumun nedeni, Aşil tendonunun topuk kemiği ile bağlantısını sağlayan kasların ve tendonların hasar görmesidir. Kişi yürürken topuğuna dokunduğunda, ayakta durmaya çalışırken veya adım atarken şiddetli ağrı hissedebilir. Aynı zamanda, topuk üzerindeki yükü dağıtamadığından, tek ayakla durmak veya yürümek neredeyse imkansız hale gelebilir. Bu belirtilerle karşılaşıldığında vakit geçirmeden doktora başvurulması gerekir. Doktorlar, fizik muayene ve gerekli görüntüleme testleri sonrasında teşhis koyacak ve tedavinin nasıl yapılacağına karar vereceklerdir.
Teşhis ve Tedavi
Aşil tendonunun koptuğu düşünülüyorsa, mutlaka bir doktora başvurulması gerekir. Tanı koymak için doktorun öncelikle hastanın tıbbi geçmişini ve semptomlarını belirlemesi gerekir. Fiziksel muayene sırasında, doktor Aşil tendonunda zayıflık, hassasiyet, şişlik ve/veya morarma gibi belirtilere bakar. X-ışını, MR gibi görüntüleme testleri de teşhise yardımcı olabilir. Aşil tendonunun kısmen mi, tamamen mi yırtıldığına ve yırtığın ne kadar ciddi olduğuna bağlı olarak tedavi değişebilir. Tedavi seçenekleri arasında ameliyat, yürüme botu ve fizyoterapi yer alabilir. Doktorunuz, Aşil tendon kopsu tanısı konulduktan sonra sizin için en uygun tedavi yöntemini belirleyecektir.
Tanı
Aşil tendon kopması tanısı için doktorunuz fizik muayene yapar ve durumun ciddiyetini belirlemek için bu testleri yapabilir: Simmonds-Thompson testi, Thompson Testi, ya da MRI. Simmonds-Thompson testi, Aşil tendonunun üst kısmına dokunarak topuk yukarıya doğru çekilir. Tendonun koptuğu durumlarda, bu hareket topuk dokunun olmadığı açıkça görülür. Thompson testinde ise hastanın karın üstü yatırılıp, ayağı aşağı doğru sallanır. Tendon sağlam olduğu durumlarda, ayağın hareketi topuk dokusuna sıkıca bağlıdır. Kopmuş tendon varsa, ayağın hareketi topuk dokusuna bağlanamaz. MRI testi ise, tendon kopmasını teşhis etmek için en iyi yöntemdir.
Tedavi
Aşil tendon kopsu tedavi yöntemleri, tendonun koptuğu şiddete ve kişinin sağlık durumuna göre değişebilir. İlk olarak dinlenme, buz, sıkıştırma ve yüksekte tutma (RICE) yöntemleri önerilir. Ağrı ve şişme önemli ölçüde azaldıktan sonra, fizik tedavi seanslarına başlanabilir. Fizyoterapist öncelikle kasları güçlendirmek, tendonu esnek hale getirmek ve yürüme düzenini korumak için egzersizler önerecektir.
Ciddi vakalarda, cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi tedavi, tendonun hasarlı bölgesini çıkarmak, kesmek veya yeniden dikmek gibi farklı tekniklere sahiptir. Cerrahi sonrası iyileşme dönemi uzun ve zahmetli olabilir. Cerrahi sonrası fizik tedavi süreci, tendonun yeniden şekillenmesine ve güçlenmesine yardımcı olacaktır.
Tedavinin amacı, ağrıyı azaltmak, şişliği önlemek, tendonu yeniden yapılandırmak ve yürüme fonksiyonunu tekrar sağlamaktır. Tendonun daha fazla hasar görmesini önlemek ve nüks riskini azaltmak için, doktorun önerilerine uygun olarak tedavi planı takip edilmelidir.