Gizli şeker, açlık kan şekeri seviyesinin normal değerler arasında olmasına rağmen yemek sonrası kan şekeri seviyesinin yüksek olduğu bir durumdur. Bu durum, tip 2 diyabetin erken evrelerinde ortaya çıkar ve ilerleyen dönemlerde diyabete dönüşebilir. Gizli şeker belirtileri genellikle hafif olduğu için fark edilmesi zor olabilir. Ancak, belirtiler doğru şekilde yorumlanırsa erken teşhis edilmesi mümkündür.
Gizli şeker belirtileri arasında kan şekeri seviyesindeki değişimler, aşırı susuzluk, sık idrara çıkma, açlık, yorgunluk, baş ağrısı, bulanık görme yer alabilir. Bu belirtiler fark edildiğinde bir sağlık uzmanına başvurulması ve gizli şeker teşhisi için gerekli testlerin yapılması önemlidir.
Gizli şeker teşhisinde kullanılan testler arasında A1C testi ve oruç kan şekeri testi yer alır. Bu testlerin yanı sıra, yıllık sağlık kontrolleri gizli şekerin erken teşhisi için önemlidir. Sağlık kontrollerinde yapılacak testlerle açlık kan şekeri, 2 saatlik şeker ve A1C seviyeleri ölçülebilir.
Gizli Şeker Nedir?
Gizli şeker, tip 2 diyabet olarak da bilinen, insülin hormonunun vücut tarafından yeterince kullanılamadığı durumlarda ortaya çıkan bir hastalıktır. Insülin hormonu, kan şekeri seviyesini dengeler ve enerji üretimi için gerekli olan glukozun hücreler tarafından kullanılmasını sağlar. Fakat vücut, insülin hormonunu yeteri kadar kullanamadığında kan şekeri yükselir. Bu durum, zamanla kandaki yüksek şeker seviyesine bağlı olarak kalp hastalıkları, beyin hasarı, böbrek hastalığı ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Gizli şeker, yetişkinlerin yaklaşık %23’ünde görülmektedir.
Gizli Şeker Belirtileri
Gizli şeker, tip 2 diyabetin erken aşamasıdır ve çoğu insan, semptomları fark etmeden uzun bir süre boyunca bu hastalığa sahiptir. Ancak, gizli şeker belirtileri vardır ve bunlar şunlardır:
- Aşırı susama
- Sık idrara çıkma
- Açlık hissi
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
- Bulanık görme
Bu belirtiler, kişiden kişiye değişebilir ve bazı durumlarda hiçbir semptom görülmeyebilir. Bu nedenle, kan şekeri düzeylerinizin düzenli olarak kontrol edilmesi önemlidir. Özellikle artan yaş, ailesel öykü ve aşırı kilo gibi risk faktörleri mevcutsa düzenli kan şekeri kontrolü yapılması gerekmektedir.
Kan Şekeri Seviyesindeki Değişimler
Kan şekeri seviyesindeki değişimler, gizli şeker belirtilerinin ana nedenlerinden biridir. Kan şekeri seviyesi, tüketilen gıdalardan elde edilen glikozun vücutta nasıl kullanıldığına bağlı olarak artar ya da azalır. Kan şekerinin normal seviyesi 70-100 mg/dl arasındadır. Eğer kan şekerinde bir değişim gözlemlenirse, bunun belirtileri arasında aşırı susuzluk, sık idrara çıkma, yorgunluk, baş ağrısı, bulanık görme ve açlık hissi yer alabilir.
Bu belirtiler, kan şekerindeki artışın veya azalışın bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Kan şekerindeki yüksek seviyeler, insülin hormonunun doğru çalışmamasından kaynaklanabilir. Bu da vücudun, glikozu hücrelere taşıyamamasına ve kan dolaşımında birikmesine yol açar. Düşük kan şekeri seviyesi ise, uzun süreli açlık durumlarında veya aşırı egzersiz yaparken ortaya çıkabilir.
Bu nedenle, kan şekerindeki değişimler, gizli şeker teşhisi için önemli bir belirleyici olabilir. Kan şekerinin düzenli olarak ölçülmesi, gizli şeker teşhisinde erken muayene ve tedavi için önemlidir.
Diğer Belirtiler
Gizli şeker, bazen belirtileri açıkça ortaya çıkmadan yıllar boyunca ilerleyebilir. Bu nedenle, açlık, aşırı susuzluk, sık idrara çıkma, yorgunluk, baş ağrısı ve bulanık görüş gibi şikayetler aslında gizli şeker belirtileri olabilir. Açlık hissi, aslında kan şekerinin düşük seviyede olmasından dolayı ortaya çıkar. Kan şekerinin düşük olması, vücudun enerji ihtiyacını karşılayamamasına neden olur ve buna bağlı olarak yorgunluk ve baş ağrısı hissi oluşur. Aşırı susuzluk ve sık idrara çıkma ise vücudun fazla şekerden kurtulmaya çalışmasından kaynaklanır. Bulanık görme ise yüksek kan şekerinin gözlerde yol açtığı hasardan dolayı ortaya çıkabilir.
Teşhis Yöntemleri
Gizli şeker teşhisinde genellikle kan şeker seviyeleri ölçülür. Bunun için aşağıdaki testlerden biri veya birkaçı kullanılabilir:
- A1C Testi: Bu test son 2-3 ay içindeki ortalama kan şekeri seviyesini değerlendirir.
- Oruç Kan Şekeri Testi: Bu test aç karnına yapılır ve kan şekeri seviyesi ölçülür.
- Glukoz Tolerans Testi: Bu testte ilk olarak aç karnına kan şekeri ölçülür, ardından belirli bir miktarda şekerli bir içecek içilir ve 2 saat sonra tekrar kan şekeri seviyesi ölçülür.
Ayrıca, yıllık sağlık kontrolleri sırasında doktorlar da kan şekeri seviyelerini kontrol edebilirler. Bu testlerle gizli şeker teşhisi konulabildiği gibi ileri seviyedeki diyabet hastalığının da teşhisi konulabilir. Erken teşhisin önemi büyüktür ve sağlık problemlerinin önüne geçilmesinde büyük rol oynar.
A1C Testi
A1C testi, gizli şeker teşhisi için kullanılan bir kan testidir. Bu test, son 3 ay boyunca kan şekeri düzeylerini ölçer ve bu sayede gizli şeker olup olmadığını belirler. Ayrıca, diyabetli kişilerin kan şekeri düzeylerinin kontrolünde de kullanılır.
A1C testi için aç kalmaya gerek yoktur ve sonuçları hızlı bir şekilde alınabilir. Genellikle bir doktor tarafından istenir ve kan örneği bir laboratuvara gönderilir. Normal bir A1C seviyesi, %5.7 oranında olmalıdır. %5.7 ile %6.4 arasındaki A1C seviyeleri gizli şeker olduğunu gösterirken, %6.5’in üzerinde olan seviyeler diyabet tanısı için yeterlidir.
A1C testi, özellikle gizli şeker teşhisinde çok önemli bir rol oynar. Çünkü bu test, son 3 ay boyunca kan şekeri düzeylerini ölçer ve gizli şeker olup olmadığını belirler. Bu sayede, erken teşhis edilerek tedavisi mümkün olan gizli şeker veya diyabetli hastaların tedavileri başlatılabilir.
Oruç Kan Şekeri Testi
Oruç kan şekeri testi, bir kişinin son yiyeceği veya içeceği alımından sonra bir gece boyunca aç kalması gereken bir tür testtir. Testin amacı kan şekerinin açlıkta ne kadar olduğunu belirlemektir. Testin uygulanmasında, kan örneği genellikle sabah erken saatlerde alınır ve hastanın son yemeğinden sonra en az 8 saat aç kalması gerekir. Test, kişinin gizli şeker hastalığından muzdarip olup olmadığını belirlemek için kullanılır.
Oruç kan şekeri testi sonucu, genellikle kan şekeri seviyesinin milimol / litre (mmol / L) veya mg / dL cinsinden ölçüldüğü bir laboratuvar raporu olarak verilir. Sonuçlar normal veya yüksek kan şekeri seviyeleri olabileceği gibi, gizli şeker hastalığının varlığını da gösterebilir.
- Normal sonuç: 3.9-5.5 mmol/L veya 70-99 mg/dL
- İşaretleyici sonuç: 5.5-6.9 mmol/L veya 100-125 mg/dL
- Gizli şeker teşhisi sonucu: 7.0 mmol/L’den yüksek veya 126 mg/dL’den yüksek
Oruç kan şekeri testi sonuçları, gizli şeker hastalığının belirtilerinin olmadığı insanlar için bile önemlidir. Bu, gizli şeker hastalığının erken teşhis edilmesine yardımcı olacak ve hastalığın diğer sağlık sorunlarına yol açma riskini azaltacaktır.
Sağlık Kontrolleri
Gizli şeker, çoğu kez hiçbir belirti vermediğinden dolayı açığa çıkması genellikle tesadüfen olur. Bu yüzden, yıllık sağlık kontrollerinin önemi büyüktür. Yıllık sağlık kontrolleri sayesinde gizli şeker erkenden tespit edilebilir ve tedavisi daha kolay hale gelir.
Bu kontrollerde genellikle kan şekeri testi yaptırılır. Bunun yanı sıra doktorlar, aile öyküsü ve yaşam tarzı da dahil olmak üzere faktörleri göz önünde bulundurarak risk faktörünü değerlendirirler. Eğer risk faktörü yüksekse, testler daha sık yapılabilir.
Aynı zamanda, diyabet ile ilgili diğer problemlerin de tespiti için göz muayenesi, ayakların incelenmesi, böbrek fonksiyon testleri gibi ek testler de yapılabilir. Bu sayede, diyabetin diğer sağlık sorunlarına yol açmasının önüne geçilir ve kişinin yaşam kalitesi artırılır.
Sağlık kontrolleri sadece tedavi amacıyla yapılacak bir şey değil, aynı zamanda sağlıklı yaşamın bir parçasıdır. Her zaman sağlığınıza özen gösterin ve yıllık kontrollerinizi aksatmayın!