Dizde bir kırık, çoğu zaman ağrı ve şişlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Eğer diz herhangi bir şekilde travmaya uğramışsa veya düşme sonucu yere çakılmışsa ve şiddetli bir ağrı meydana gelmişse, kırık şüphesi düşünülmelidir.
Diz kırığının diğer belirtileri şunlardır:
- Eklemde şiddetli ağrı
- Şişlik ve morarma
- Diz kıvrımına ve bükülme hareketlerine karşı güçsüzlük
- Diz üzerine basılamama
Doktorlar diz kırığını tespit etmek için çeşitli yöntemler kullanır. Radyografi gibi radyolojik inceleme yöntemleri sıklıkla kullanılmaktadır. MRI gibi diğer görüntüleme testleri de daha ayrıntılı bilgi sağlayabilir. Tanı için doktorunuz ayrıca tıbbi geçmişinizi, semptomlarınızı ve fizik muayenenizi de değerlendirecektir.
Dizde Kırık Neden Olur?
Diz kırığı, genellikle aşağıdaki durumlardan bir ya da daha fazlasının bir sonucu olarak meydana gelir: travma, osteoporoz veya kemik zayıflaması, iskelet sistemini etkileyen kalıtsal bozukluklar, tümörler veya enfeksiyonlar. Yüksek risk faktörleri arasında yaşlılık, kadınlık, sigara içmek, alkol kullanımı, düşük kalsiyum alımı ve hareketsiz yaşam tarzı sayılabilir. Ayrıca, özellikle osteoporoz gibi kemik hastalıkları olan kişilerin daha fazla risk altında olduğu düşünülmektedir. Diz kırıkları aynı zamanda bazı sporlar, özellikle de yere düşme olasılığı yüksek olan sporlar sırasında da meydana gelebilir.
Diz Kırığı Belirtileri Nelerdir?
Diz kırığı, herhangi bir nedenle dizin kuvvetli bir darbe alması veya aşırı bükülmesi sonucunda ortaya çıkabilir. Diz kırığına yol açan belirtiler arasında aşağıdakiler yer alır:
- Kötü bir darbe sonucunda meydana gelen yüksek düzeyde ağrı
- Diz bölgesinde şişlik veya morarma
- Dizde hareket ederken ağrı veya çatırdama hissi
- Eklem bölgesinde hissedilen uyuşukluk veya karıncalanma
- Bacakta güçsüzlük veya hareket kaybı
Bu belirtiler, diz kırığından şüphelenen kişiler için acil tıbbi yardım gerektiren durumlardır. Kalıcı hasar riskini en aza indirmek için, diz kırığı belirtilerini hemen tedavi ettirmek ve bacak yani diz bölgesine baskı yapmayı önlemek gerekir.
Diz Kırığı Tanısı Nasıl Konulur?
Diz kırığı tanısı konulması için birkaç yöntem ve test kullanılmaktadır. Bunlar arasında radyografi, daha ayrıntılı bir görüntü sağlayan MRI, ve dizde sıvı veya kan toplamasını gösteren bir test olan eklem aspirasyonu sayılabilir. Fizik muayene de, doktorunuzun diz kırığı belirtilerini değerlendirmesine yardımcı olabilir. Muayene sırasında doktorunuz ayrıca dizin dışına çıkıp çıkmadığını kontrol edebilir. Diz kırığını doğrulamak için çeşitli testler de uygulanabilir. Bunların arasında Lachman testi, Pivot shift testi, ve McMurray testi gibi testler yer alır. Doktorunuz diz kırığı teşhisi için bu testlerden bir veya birkaçını uygulayabilir.
Radyografi
Radyografi, diz kırığı tanısında en sık kullanılan radyolojik bir inceleme yöntemidir. Bu testte, dizin X-ışınları kullanılarak görüntülenmesi sağlanır. Radyografi sayesinde, kırık tipi, şekli ve büyüklüğü gibi detaylar net bir şekilde görülebilir. Radyografi ayrıca, kırık olup olmadığını tespit etmek için kullanılan ilk testtir. Ancak, bazen kırık ilk başta fark edilemeyebilir ve test sonuçları normal çıkabilir. Bu durumda, MRI gibi daha ayrıntılı inceleme yöntemleri kullanılabilir. Radyografi, düşük maliyeti ve kolay erişilebilirliği ile diz kırığı tanısı için sıkça tercih edilen bir yöntemdir.
MRI
MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme), diz kırığı teşhisine daha ayrıntılı bir görüntü sağlayan bir görüntüleme testidir. Bu test, manyetik bir alan ve radyo dalgaları kullanarak vücudun iç yapılarının detaylı görüntülerini oluşturur.
Bu yöntem, diz kemiği kırığının yanı sıra diğer hasar gören dokuları da tespit etmeye yardımcı olabilir. Aynı zamanda, röntgen görüntülerinden farklı olarak, MRI daha yüksek bir ayrıntı seviyesi ile daha küçük hasarları tespit edebilir.
MRI tanı testi olarak kullanılabilir ancak bazen teşhis doğrulanana kadar diğer testlerle birlikte uygulanabilir. Bu test, doktorunuzun diz kırığına neden olan hasarı daha iyi anlamasına yardımcı olacaktır.
Diz Kırığı Tedavisi Nasıl Yapılır?
Diz kırığı tedavisi, kırığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişebilir. Eğer kırık basit bir kırıksa ve kemiklerın pozisyonu korunmuşsa, tespit edilmiş bir diz kırığı, genellikle alçı veya atel ile sabitlenir. Daha ciddi kırıklar, hastanede yatış ve cerrahi müdahale gerektirebilir. Cerrahi müdahale, kırığın türüne bağlı olarak farklı teknikler kullanılır. Ayrıca, fizyoterapi ve rehabilitasyon, yaralanmanın ardından kas gücünü geri kazanmaya yardımcı olabilir ve hareket eğitimi sağlayabilir. Diz kırığı tedavisinde, aynı zamanda, antibiyotikler ve ağrı kesiciler gibi ilaçlar da kullanılabilir.
Diz Kırığının Önlenmesi Mümkün mü?
Diz kırıkları genellikle kaza veya hasar sonucu ortaya çıkar, ancak bazı önleyici önlemler alınarak risk azaltılabilir. Diz kırığından kaçınmak için, spor ve egzersiz yaparken uygun ekipmanlar kullanmak, kasları güçlendirmek ve esnemek, yeterli miktarda kalsiyum ve D vitamini almak, aşırı kilo alımından kaçınmak ve düşmeye karşı dikkatli olmak önemlidir. Ayrıca, ayakkabı seçiminde dikkatli olmak ve kaygan zeminlerde yürürken dikkatli olmak da önemlidir. Risk faktörleri olan kişilerin bunların farkında olması ve düzenli doktor kontrolleri yapması önerilir.