Astım krizi, solunum yollarının daralması sonucu oluşan akut bir durumdur ve ciddi bir sağlık sorunudur. Bu durum, belirtileri ile hızlı bir şekilde tanınabilir ve tedavi edilebilir. Astım krizi belirtileri arasında öksürük, nefes darlığı, hırıltılı solunum, göğüs ağrısı ve solunum zorluğu yer almaktadır.
Astım krizi genellikle çeşitli faktörler tarafından tetiklenmektedir. Bu faktörler arasında alerjik reaksiyonlar, sigara dumanı, egzersiz, soğuk havalar ve enfeksiyonlar sayılabilir. Bununla birlikte, belirtiler yalnızca astım krizi ile sınırlı olmayıp, benzer diğer sağlık sorunlarına da işaret edebilir. Bu nedenle bir doktorun teşhis koyması gereklidir.
Tedavi için en uygun ilaçları reçete etmek için doktorunuzla görüşmeniz gerekir. Bronkodilatörler, kortikosteroidler ve antienflamatuar ilaçlar astım krizi tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Bununla birlikte, astım krizleri önlenebilir. Doktorunuz size, önleme stratejileri hakkında önerilerde bulunacaktır. Regülar kontroller ve tetikleyicilere dikkat edilmesi astım krizi olasılığını azaltacaktır.
Astım Krizi Nedir?
Astım krizi, astım hastalarının karşılaştığı bir durumdur ve solunum yollarının aniden daralması nedeniyle nefes alışverişinin zorlaştığı bir durumdur. Astım krizleri genellikle öksürük, nefes darlığı ve göğüs sıkışması gibi belirtilerle kendini gösterir.
Astım krizi, genellikle maruz kalınan alerjenler, çevresel kirleticiler veya egzersiz gibi belirli faktörlerden kaynaklanabilir. Bazı kişilerde, stres veya duygusal heyecan da astım krizine neden olabilir.
Astım krizinin belirtileri hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Hafif bir krizde, nefes almada sadece hafif bir zorluk yaşanırken şiddetli bir krizde, nefes almak neredeyse imkansız hale gelebilir.
Belirtiler Nelerdir?
Astım krizi, nefes almada zorluk, öksürük ve nefes darlığı gibi semptomlarla ortaya çıkar. Şiddeti, hafiften yükseğe kadar değişebilir ve semptomların süresi değişkenlik gösterebilir. Astım krizinin semptomları arasında kuru ve mukuslu öksürük, göğüs sıkışması, hırıltılı solunum ve nefes darlığı yer alır. Bu semptomlar bazen yavaşça ve fark edilmeden başlayabilir ve bazen de aniden ortaya çıkabilirler. Astım krizi belirtileri, farklı astım tiplerinde farklı şekillerde ortaya çıkabildiği için, bir uzmana danışmadan doğru teşhis koymak zor olabilir. Her ne kadar astım krizi kontrol altında tutulamaz olsa da, doğru tedavi yöntemleriyle astım krizi semptomlarının yatıştırılması mümkündür.
Öksürük
Astım krizi, sık sık nefes darlığı, öksürük, hırıltılı solunum ve göğüs sıkışması hissi ile kendini gösterir. Öksürük, astım krizinin en yaygın belirtilerinden biridir. Öksürük, sabaha kadar devam edebilir ve kuru ya da balgam eşlik edebilir. Bazı astım hastalarında, öksürük tek başına ilk belirtidir.
Astım krizinde öksürük, öksürük reflekslerinin uyarılması sonucu ortaya çıkar. Bunlar, solunum yollarındaki tahriş edici maddelere yanıt olarak ortaya çıkan kasılmalardır. Ayrıca öksürük, hava yollarındaki konstriksiyon nedeniyle solunumun zorlaşması sonucu da ortaya çıkabilir.
Öksürüğün astım krizi belirtisi olarak tanımlanabilmesi için, kriz dönemlerinde devam eden kuru öksürük ve mukuslu öksürük gözlemlenmelidir. Kuru öksürük, salgılamaya neden olan hava yollarındaki tahrişe bağlıdır. Mukuslu öksürük ise, hava yollarında artan mukus birikimi sonucu ortaya çıkabilir. Öksürük, astım krizinin teşhisinde önemli bir işaret olan hava akışının azalması ve bronşların daralmasıyla birlikte de oluşabilir.
Kuru Öksürük
Astım krizi sırasında ortaya çıkan kuru öksürük, astımın en yaygın belirtilerinden biridir. Kuru öksürük, astım krizinin başlangıcında veya sonrasında ortaya çıkabilir. Sıklıkla gece uykusu sırasında veya sabahları görülür. Astım krizi sırasında soluk borusunda yer alan bronşların daralması, öksürüğe neden olabilir. Aynı zamanda astımlı kişilerde alerjik reaksiyonlar da öksürüğe sebep olabilir.
Kuru öksürüğün nedenleri arasında solunum yollarında meydana gelen enfeksiyonlar, çevresel faktörler, alerjik reaksiyonlar ve egzersiz gibi fiziksel aktiviteler sayılabilir. Bunun yanı sıra, bağışıklık sisteminin astıma karşı gösterdiği tepki de kuru öksürük gibi semptomlara neden olabilir.
Astım krizi sırasında kuru öksürükle birlikte nefes darlığı, hırıltılı solunum ve göğüs ağrısı da görülebilir. Astım krizi semptomlarının belirtilerini bildiğinizde, tedavi için erken müdahalede bulunabilirsiniz. Astım krizi belirtileri hakkında doktorunuzla görüşmeniz ve astımınızın takibini yapmanız önemlidir.
Mukuslu öksürük, astım krizinin belirtilerinden biri olarak ortaya çıkabilir. Hırıltılı solunumla birlikte göğüs bölgesinde sıkışma hissi ve balgam üretimiyle kendini gösterir.
Balgamın rengi ve karakteri, astım krizi seyrinde farklılık gösterir. Berrak ve ince bir yapıda olabileceği gibi, sarı-yeşil ve kalın bir yapıda da olabilir.
Balgamın yoğunluğu da kişinin astım atağı şiddetiyle ilgilidir. Yoğun balgam üretimi, astım krizinin şiddetini arttırabileceği gibi, ciddi bir enfeksiyon habercisi de olabilir.
Böyle durumlarda hastanın bir an önce tıbbi müdahale alması önemlidir. Tedavi edilmeyen astım atağı, ilerleyen safhalarda ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Nefes Darlığı
Astım krizi sırasında meydana gelen nefes darlığı, astımın en rahatsız edici belirtilerinden biridir. Astım krizi sırasında hava yolları daralır ve bu da nefes almayı zorlaştırır. Nefes darlığı, hafif ve geçici bir sorun olarak başlayabilir ve daha sonra şiddetlenerek uzun sürebilir.
Astım hastaları, ağır egzersiz, soğuk hava, polenler ve sigara dumanı gibi çeşitli tetikleyicilerin neden olduğu nefes darlığından şikayetçi olabilirler. Nefes darlığı sırasında, hasta hızla nefes alıp vermek zorunda kalır ve bu, çoğu zaman hırıltılı solunuma neden olabilir.
İlaçlar, nefes aldıktan sonra rahatlama sağlayabilir. Hastaların, doktorları tarafından reçete edilen bronkodilatörler ve aerosol inhalerleri kullanmaları önerilir. Astım krizlerinin önlenmesi için, hastaların tetikleyicilere maruz kalmaktan kaçınmak için her zaman dikkatli olmaları ve gerektiğinde tıbbi yardım almaları gerektiğini unutmamaları gerekir.
Göğüs Ağrısı
Astım krizi sırasında göğüs bölgesinde ağrının nedenleri genellikle bronş kaslarındaki kasılmadan kaynaklanır. Bu kasılmalar nefes almakta zorlanmaya neden olur. Göğüs bölgesinde hissedilen ağrı, sıkışmış veya inflame olmuş bronşlar tarafından neden olabilir. Astım krizi sırasında göğüs ağrısı kalp krizinden farklıdır. Ağrının şiddeti değişkendir, bazen hafif bir rahatsızlıkken bazen şiddetli bir ağrı şeklinde hissedebilirsiniz. Göğüs ağrısı aynı zamanda astım krizi tedavisinde kullanılan ilaçlardan bazılarının yan etkisi olabilir.
Astım krizi sırasında göğüs ağrısı genellikle bronkodilatörler veya kortikosteroidler gibi astım ilaçlarıyla tedavi edilir. Bunun yanı sıra solunum egzersizleri yaparak kaslarınızı gevşetebilir ve ağrıyı hafifletebilirsiniz. Ancak, göğüs ağrısı şiddetliyse hemen doktorunuza danışmanız önerilir. Doktorunuz size uygun olan tedavi yöntemini önererek, ağrınızın nedenini ve tedavisini belirleyebilir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Astım krizi tedavisi iki kısımdan oluşabilir: hızlı müdahale tedavisi ve uzun süreli tedavi. Hızlı müdahale tedavisinde acil tedavi amacıyla kullanılan ilaçlar bulunur. Bronkodilatörler, hızlı müdahale tedavisinde sıklıkla kullanılan ilaçlardandır. Bronkodilatörler, hava yollarını genişleterek astım krizini hafifletirler. Kortikosteroidler de astım tedavisinde sıklıkla kullanılır. Uzun süreli tedavi, iyileştirici tedavileri ifade eder. Bu tedaviler astım krizinin tekrarını önlemeye yardımcı olabilir. Bunlar arasında inhale kortikosteroidler, antileukotrienler ve immunomodülatörler gibi ilaçlar yer alır. Astım tedavisinde başka yöntemler de kullanılabilir, örneğin nefes egzersizleri, akupunktur, aerosol tedavileri ve immunterapi.
Bronkodilatörler
Bronkodilatörler, astım krizi tedavisinde kullanılan ilaçlar arasındadır ve astım nedeniyle bronşlarınızın daralmasından kaynaklanan semptomları azaltmak için kullanılır. Bu ilaçlar, bronşları genişleterek hava akışını arttırır. Bronkodilatörler, astım krizi sırasında ya da semptomların ortaya çıkması durumunda kullanılabilir. İlaçlar arasında inhalerler, solusyonlar ve tabletler yer alır.
Bronkodilatörlerin kullanımı, doktorunuz tarafından belirlenen dozajda ve şekilde olmalıdır. İlaçların yan etkileri arasında aniden hızlı kalp atışı, baş dönmesi veya kas titremesi olabilir. Nadiren, bronkodilatörler, düzensiz kalp atışı veya semptomların kötüleşmesine sebep olabilen ciddi yan etkilere neden olabilir.
Bronkodilatörler, astım krizi tedavisinde önemli bir rol oynamaktadır. Ancak tedavinin etkinliği ve güvenliği için doktorunuzla tam bir iletişim halinde olmanız gerekmektedir.
Kortikosteroidler
Astım krizi tedavisi için kullanılan ilaçlardan biri de kortikosteroidlerdir. Bu ilaçlar, astım krizi sırasında salgılanan iltihaplanma belirtilerini azaltarak, nefes almayı kolaylaştırmaya yardımcı olur. Kortikosteroidler, genellikle inhaler şeklinde kullanılır ve solunarak alınır. Tedavi süresince dozaj ve kullanım zamanı doktor tarafından belirlenir.
Bununla birlikte, kortikosteroidlerin uzun süreli kullanımı yan etkilere neden olabilir. Özellikle yüksek dozlarda kullanımı, kemiklerin incelmesi, cildin incelmesi, yüksek tansiyon, şeker hastalığı ve katarakt gibi çeşitli rahatsızlıklara yol açabilir. Bu nedenle kortikosteroidler, doktor tavsiyesi doğrultusunda kullanılmalı ve düzenli olarak takip edilmelidir.
Diğer taraftan, kortikosteroidlerin etkili bir şekilde kullanılması, astım krizi ve diğer astım belirtilerinin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle ilacın kullanımı, doktor tavsiyesine uygun şekilde yapılmalı ve gerekirse dozaj ya da kullanım süresi üzerinde değişiklikler yapılmalıdır.
Evde Yapılacaklar
Astım krizi sırasında, hastanın nefes alması zorlaşır. Bu nedenle, uygun önlemler almak özellikle önemlidir. Evde astım krizleri için aşağıdaki önlemler alınabilir:
- Hastanın oturduğu pozisyonda kalmalarını sağlamak
- Hastanın rahat ve serin bir ortamda olmasını sağlamak
- Hastanın doktor tarafından verilen ilaçları düzenli olarak kullanması
- Mümkün olduğunca yavaş ve derin bir şekilde nefes alınması ve verilmesi
- Nemli havanın olması durumunda hastanın buhar inhalasyonu yapması
- Baharat, koku gibi nedenlerle oluşan astım krizlerinde hastanın bu tür alerjenlerden kaçınması
Eğer hastanın belirtileri hafif ataklarla sınırlıysa, bu önlemler genellikle yeterli olacaktır. Ancak, belirtiler şiddetliyse, tıbbi yardım almak için acil servise başvurmak gerekebilir.